“Dit onderzoek gaat over de houdingen van docenten in het voortgezet onderwijs in Aruba en over hun omgang met het Nederlands in de les. Het talenbeleid in het Arubaanse onderwijs en de recente discussie daarover vertonen veel overeenkomsten met de bewegingen in andere postkoloniale eilanden in het Caribisch gebied.

Terwijl in het primair onderwijs een veelbelovend begin is gemaakt met de meertalige Scol Arubano Multilingual (SAM) met Papiamento als voertaal, is het beleid in het voortgezet onderwijs nog gekenmerkt door een eenzijdig-Nederlandstalige aanpak Het VO is geheel en al georiënteerd op de examens en schoolboeken die in Nederland zijn ontwikkeld, teneinde voor de leerlingen een vervolgopleiding in Nederland mogelijk te maken. De instructietaal is hierbij – althans in theorie – uitsluitend het Nederlands; tegelijk is het Nederlands recent erkend als ‘vreemde’ taal.

Deze studie is binnen dit spanningsveld gesitueerd. Er is gewerkt met een combinatie van kwantitatieve en kwalitatieve onderzoeksmethoden die elkaar aanvullen en nuanceren. Het blijkt dat in de realiteit de lessen vaak meertalig zijn omdat de moedertaalmethodes te moeilijk zijn. De leerlingen leren de Nederlandse taal niet systematisch, noch in de lessen Nederlands noch in de andere vakken en ze durven de taal niet te spreken.

Het onderzoek geeft inzicht in de systemische complexiteit van het onderwijs en toont aan hoe de betrokkenen erin handelen. Vragenformulieren, lesbezoeken, gesprekken en focusgroepen leveren de data. De analyse leidt tot onder meer de volgende aanbevelingen:

– Een leerlijn Nederlands inrichten die loopt van het PO tot en met het havo-examen , met een weloverwogen begeleide en geleidelijke start van de instructietaal Nederlands,

– Het hanteren van een geavanceerde vreemdetalendidactiek in de lessen Nederlands, met een NVT-methode en NVT-examens,

– Docenten van alle vakken de daarvoor vereiste nascholing aanbieden in activerende meertaligheidsdidactiek,

– Het implementeren van een talenbeleid dat vroegtijdige segregatie vermijdt en ruimte geeft voor alle talen, beginnend met de implementatie van Scol Arubano Multilingual in het PO en doorlopend tot de schooltypes van het VO met zijn examens en lesmateriaal.

Systemische veranderingen die van duurzame aard zijn, vergen niet alleen veel moed, maar ook voldoende middelen en gekwalificeerd personeel. Aruba is een klein (ei)land en de Nederlandse examens bieden weinig Arubaanse jongeren de mogelijkheid van een vervolgopleiding in Nederland.

Toch moet men ergens beginnen. Haalbare eerste stappen zijn het opzetten van een leerlijn Nederlands op basis van het Europees Referentiekader voor Talen (ERK) en het implementeren van docentenprofessionalisering; hiermee is binnen dit project al begonnen. Een integrale aanpak en samenwerking met regionale en bovenregionale experts kunnen de verdere weg effenen voor een verantwoorde plurilinguale aanpak van het Arubaanse onderwijs.”